Perfectionisme is een eigenschap die vaak wordt gezien als positief, gekoppeld aan hoge prestaties en aandacht voor detail. Echter kan perfectionisme ook een belemmerende overtuiging zijn die aanzienlijke negatieve effecten heeft op iemands mentale gezondheid en welzijn. In dit stuk onderzoeken we perfectionisme als een belemmerende overtuiging en de psychologische mechanismen die hieraan ten grondslag liggen.
Wat is perfectionisme?
Perfectionisme wordt gekenmerkt door het stellen van extreem hoge eisen aan jezelf en het streven naar foutloosheid. Perfectionisten ervaren vaak een intense angst om fouten te maken en hebben de neiging om hun eigenwaarde te koppelen aan hun prestaties. Hoewel dit streven naar perfectie soms kan leiden tot opmerkelijke prestaties, brengt het ook veel stress, angst en ontevredenheid met zich mee.
Negatieve gevolgen van perfectionisme
1. Zelfkritiek en innerlijke criticus: Perfectionisten hebben een sterke innerlijke criticus die hen voortdurend bekritiseert en hun fouten uitvergroot. Deze interne stem kan hun zelfbeeld en zelfvertrouwen ernstig ondermijnen.
2. Angst voor afwijzingen: Perfectionisten kunnen een intense angst hebben voor afwijzing en falen, wat hen motiveert om voortdurend te streven naar foutloze prestaties. Dit kan leiden tot vermijding van risicovolle situaties of uitdagingen, waardoor hun persoonlijke en professionele groei wordt beperkt.
Ik herken me als (vroegere) perfectionist hierin heel goed. Zo durfde ik pas iets te doen als ik er goed in was. Het hele proces van leren en fouten maken, sloeg ik het liefste over!
3. Onrealistische standaarden: De standaarden die perfectionisten aan zichzelf opleggen, zijn vaak onrealistisch en onbereikbaar. Dit kan leiden tot chronische stress en een gevoel van mislukking, zelfs bij het behalen van goede resultaten.
4. Mentale gezondheid: Perfectionisme wordt sterk geassocieerd met mentale gezondheidsstoornissen, angstproblemen, depressie en burn-out. De constante druk om perfect te presteren kan het emotionele welzijn aantasten.
Zo heb ik in mijn leven wel een paar keer tegen een burn-out aangezeten omdat ik de druk voor mezelf veel te hoog opvoerde.
5. Uitstelgedrag: Uit angst om niet aan hun eigen hoge standaarden te voldoen, kunnen perfectionisten taken uitstellen of vermijden. Dit uitstelgedrag kan hun productiviteit en prestaties negatief beïnvloeden.
Zo heb ik wel eens een half jaar in de huiskamer kranten op de vloer gehad waarop schilderspullen lagen zoals verf en kwasten. Het plafond moest worden gewit. Ik kwam er maar niet aan toe om te beginnen. Na een half jaar uiteindelijk maar weer de spullen opgeruimd zonder te witten! 😊
6. Relaties: Perfectionisme kan ook interpersoonlijke relaties beïnvloeden, omdat perfectionisten vaak hoge eisen stellen aan anderen en moeite hebben met het accepteren van fouten van anderen.
Een vriendin was voor mij pas goed genoeg als ik nauwelijks foutjes aan haar kon ontdekken.
7. Creativiteit en innovatie: De angst om fouten te maken kan de creativiteit en innovatie van perfectionisten behoorlijk beperken, omdat ze risico’s en nieuwe ideeën vermijden uit angst voor mislukking.
Hoe perfectionisme los te laten …
1. Bewustwording en erkenning: De eerste stap is het herkennen van deze belemmerende overtuiging. Zelfbewustzijn is cruciaal voor verandering.
2. Cognitieve herstructurering: Werk aan het herstructureren van cognitieve vervormingen door meer realistische en evenwichtige gedachten te ontwikkelen. Dit kan worden bereikt door zelfreflectie, Voice Dialogue, Rationele Emotieve therapie (RET), Emotional Freedom Technique (EFT) of cognitieve gedragstherapie (CGT).
3. Zelfcompassie cultiveren: Zelfcompassie helpt om de innerlijke criticus te verzachten en jezelf te behandelen met vriendelijkheid en begrip. Dit kan leiden tot een gezonder zelfbeeld en minder stress.
4. Realistische doelen stellen: Leer om haalbare en realistische doelen te stellen in plaats van onrealistische standaarden. Dit helpt om een evenwicht te vinden tussen ambitie en realiteit.
5. Fouten omarmen als leermomenten: Zie fouten en mislukkingen als kansen voor groei en leren in plaats van catastrofes. Dit helpt om de angst voor falen te verminderen en moedigt persoonlijke ontwikkeling aan.
6. Mindfulness en meditatie: Oefeningen in mindfulness en meditatie kunnen helpen om in het moment te blijven en negatieve gedachten en gevoelens te observeren zonder erin meegezogen te worden.
7. Zoeken: Praat met een therapeut, coach of ondersteunende vrienden en familieleden. Professionele hulp kan bijzonder effectief zijn in het aanpakken van diepgewortelde perfectionistische neigingen.
Conclusie
Perfectionisme kan zowel een zegen als een vloek zijn. Het is belangrijk om te erkennen dat perfectionisme vaak meer kwaad dan goed doet, door bij te dragen aan stress, angst en ontevredenheid. Door bewustwording, cognitieve herstructurering, zelfcompassie en het stellen van realistische doelen, kunnen we perfectionisme als een belemmerende overtuiging loslaten en een gezonder, gelukkiger en productiever leven leiden.
Ik heb jaren geleden mijn perfectionist losgelaten en ben sinds die tijd en stuk relaxter en gelukkiger!
Wil je de perfectionist in jou leren kennen en loslaten? Neem dan contact met mij op (www.rbtc.nl). Ik begeleid je graag in het loslaten van je perfectionist.
Auteur: Richard Buijtenhek van RBTC Coaching ©
